RAW-foto’s onder Linux – Alternatieven voor Adobe Lightroom
Als je een digitale spiegelreflex- of systeemcamera hebt en je gaat een beetje serieus fotograferen, dam ontkom je niet aan het RAW-bestandsformaat. Dus heb je software nodig, die daarmee overweg kan.
Auteur: Ronald Smit
Laten we beginnen met een korte uitleg over RAW, voordat we op zoek gaan naar deze software. RAW is een bestandsformaat dat nog het best te vergelijken is met een digitaal negatief. Een RAW-bestand bevat veel meer beeldinformatie dan een standaard jpg-bestand. Heb je een foto met onder- of overbelichte delen in jpg geschoten, dan valt daar nauwelijks nog wat aan te repareren. Uithuilen en (indien mogelijk) opnieuw proberen is dan het credo. Heb je diezelfde foto in RAW-formaat geschoten, dan kun je daar vaak nog een uitstekend plaatje van maken. Daarvoor is dan wel het digitale equivalent van een donkere kamer voor nodig. De standaardsoftware, die professionele fotografen en serieuze amateurs daarvoor gebruiken, is Adobe Lightroom. Toch kleeft daar wel tenminste één groot nadeel aan: het is namelijk niet beschikbaar voor Linux. Ook roept het tegenwoordig opgedrongen abonnement en het met zachte, maar dwingende hand pushen van Adobe naar een cloud-versie steeds meer wrevel op bij gebruikers. Niet verwonderlijk dus dat zelfs verstokte Lightroom-gebruikers op zoek zijn naar alternatieven.
Tegenwoordig zijn er verschillende alternatieven voor Lightroom beschikbaar, die allemaal onder Linux draaien en vaak ook in een Windows- of macOS-variant beschikbaar zijn. Het grootste deel is open source en dus gratis, maar een enkel programma kost geld. Om maar meteen met de betaalde software te beginnen: het meest bekend uit deze categorie is AfterShot Pro van Corel. Dit is een zeer uitgebreid programma met zo ongeveer alle bekende opties uit Lightroom. Het is leverbaar voor Linux, Windows en macOS. Voor een paar tientjes haal je met AfterShot Pro (inmiddels bij versie 3 aanbeland) een capabel stuk software in huis. Geen gedoe met abonnementen en andere ellende, ook prettig. Mocht de software je overigens bekend voorkomen, dan kan dat kloppen. Het is namelijk gebaseerd op Bibble Labs, een van de allereerste serieuze concurrenten voor Lightroom. Het werd in 2012 opgekocht door Corel en sindsdien is het daar in verdere ontwikkeling. Op https://www.aftershotpro.com/en/products/aftershot/pro/ kun je een trial downloaden of het programma kopen.
De meeste Linux-gebruikers kiezen over het algemeen liever voor open source software. Niet alleen is dat gratis, maar biedt het ook meer toekomstperspectief. Al was het maar omdat een achterliggend bedrijf niet failliet kan gaan. Zelfs als de oorspronkelijke ontwikkelaar geen zin meer heeft om een bepaald open source-project verder te ontwikkelen, staat het een ander altijd vrij om met het project verder te gaan. De broncode is immers openbaar. Niet vreemd dus dat open source software tegenwoordig een volwassen tak aan programmatuur is. Je vindt tegenwoordig ook uitstekende open source RAW-editors. Bekend is bijvoorbeeld RawTherapee, dat in hoeveelheid features zeker niet onderdoet voor Lightroom. Bovendien is het actief in ontwikkeling, dus wordt het steeds beter. Op moment van schrijven is versie 5.4 de meest recente (stabiele) versie en 5.5 zit tegen de release aan. De gebruikersinterface heeft veel weg van die van Lightroom in de Classic-uitvoering. Heb je ervaring met Lightroom, dan zul je ook snel je weg vinden in RawTherapee. Heb je daarentegen geen enkele ervaring met RAW-bewerking, dan wordt het tijd om de achterliggende theorie eens goed door te nemen. Dat uitleggen gaat een net een beetje te ver voor dit artikel, dus daarvoor kan je terecht bij een van de vele fototijdschriften, boeken of blogs die er in omloop zijn. Check bijvoorbeeld ook zeker deze Wiki (http://rawpedia.pixls.us/Getting_Started)! Wat je in ieder geval met RAW-bewerkers als RawTherapee kunt doen, is dingen als onderbelichte delen oppeppen en overbelichte delen als luchten zonder details herstellen. Door hooglichten terug te schroeven, zie je bijvoorbeeld maar al te vaak wolken en details verschijnen in een bleek blauwwitte wolkenlucht, die er op moment van fotograferen toch veel mooier uitzag. Ook het opschroeven van de waarde bij schaduwen kan wonderen verrichten. Je ziet dan ineens details en onderdelen, die eerst in een zwartzweem verstopt waren. Mocht er in die onderbelichte stukken wat ruis tevoorschijn komen: geen probleem! Het ruisfilter – ook beschikbaar in RawTherapee – biedt de helpende hand. De software is beschikbaar voor wederom Windows, macOS en Linux, inclusief een onderverdeling in een scala aan Linux-versies.
LightZone (http://lightzoneproject.org/) is een andere bekende als het gaat om open source RAW fotobewerkers. Dit programma lijkt zo mogelijk qua uiterlijk nog meer op Lightroom. Het beschikt dan ook over alle mogelijke features, die je maar kunt bedenken. Als het gaat om deze categorie programma’s kun je LightZone zelfs vrij gebruiksvriendelijk noemen. Zeker de wat meer ervaren fotograaf zal zijn of haar weg vrij snel vinden in de beschikbare opties. Tevens geldt voor dit programma dat het beschikbaar is voor zowel Linux, Windows als macOS! Verder geldt dat het een niet-destructieve editor is à la Lightroom, dus je originele bestanden worden dus nooit aangetast. Prettig om te weten.
Een laatste meer bekende open source RAW-editor is DarkTable (www.darktable.org/). Volgens eigen zeggen is de software ontwikkeld door programmeurs, die ook verwoed fotograaf zijn. Daardoor moet een stuk gereedschap ontstaan dat perfect past bij de denkwijze van een fotograaf. Of dat gelukt is, kun je natuurlijk zelf uitproberen. De software beschikt in ieder geval over een arsenaal aan tools om je RAW-foto zo goed mogelijk mee te ontwikkelen. Onder de motorkap zorgt GPU-versnelling voor een vlot werkend geheel.
Er zijn beslist nog meer RAW-editors voor Linux te vinden, dus zoek vooral op Google zelf eens wat rond. De hier genoemde bewerkers zijn echter wel zo’n beetje de meest bekende en uitgebreide varianten, die bovendien actief worden bijgehouden. Maar zijn het ook volwaardige alternatieven voor Lightroom? Dat is moeilijk te zeggen. Als je heel eerlijk naar de resultaten van de bewerkingen kijkt, legt Lightroom visueel gezien de lat qua kwaliteit vaak net een stukje hoger. Echter, de verschillen worden steeds kleiner. Vergeet ook niet dat Adobe heel veel geld in een zeer gespecialiseerd ontwikkelteam kan stoppen, terwijl dat bij open source projecten meestal niet het geval is. Maar sowieso geldt dat je als Linux-gebruikers geen keuze hebt. De kans dat Adobe Lightroom ooit uit gaat brengen voor Linux is niet bijster groot, vrezen we. Welke van de genoemde Linux alternatieven je kiest is een kwestie van persoonlijke smaak. Kijk of een editor leidt tot een eindresultaat waar jij blij van wordt. Loop je tegen tekortkomingen aan, dan is het verstandig om ook eens een ander programma te gebruiken. Mogelijk biedt dat wel wat je nodig hebt. Nog niet tevreden? Dan kun je natuurlijk altijd nog een mail sturen naar de ontwikkelaar van de software met een featureverzoek of maak je gebruik van hun forum.
RAW formaat
RAW is eigenlijk niet één specifiek bestandsformaat. Sterker nog: elke merk camerafabrikant (en zelfs type camera) heeft z’n eigen implementatie. Om RAW-bestanden afkomstig van nieuwe camera’s te kunnen openen, is het zaak dat de bestandstypen waarmee je RAW-editor overweg kan regelmatig bij de tijd worden gehouden. Precies daarom is het erg belangrijk om te kiezen voor een meer bekende RAW-editor, die bovendien goed wordt onderhouden en ontwikkeld. Doe je dat niet, dan is de kans levensgroot dat foto’s geschoten met jouw (nieuwere) camera of minder gangbaar model niet geopend kunnen worden. Dan heb je dus nog steeds niks aan je editor, hoeveel mooie mogelijkheden deze ook bevat.
