Inkscape: tekenen met vectoren
Inkscape is een uitgebreid open source vectortekenprogramma. Het is beschikbaar voor zowel Linux, macOS als Windows, dus je kunt er alle kanten mee op.
Geschreven door: Ronald Smit.
Inkscape is een vectortekenprogramma dat qua functionaliteit vergelijkbaar is met bijvoorbeeld CorelDraw en Illustrator. Beiden zijn programma’s waar je toch een fors bedrag voor moet neertellen. Voor velen is dat net een brug te ver, zeker als het gaat om thuisgebruik of zakelijk gebruik waarbij slechts af en toe de noodzaak voor vectortekenen opduikt.
Maar laten we eerst eens beginnen met een kleine uitleg over wat vectortekenen nou eigenlijk precies is. Je kent ongetwijfeld fotobewerkers als GIMP. Dat is een typische bitmap-editor. Foto’s zijn per definitie opgebouwd uit pixels, ofwel beeldpunten. Als je er daarvan nou maar genoeg bij elkaar zet, ontstaat een mozaïek dat er voor het menselijk oog als een vloeiend geheel uitziet. Dat vloeiende is overigens wel erg afhankelijk van de resolutie en de weergavegrootte. Het toverwoord hier is DPI, ofwel dots per inch (pixels per inch). Hoe meer pixels er op een klein oppervlak staan, hoe scherper het uiteindelijke beeld oogt. Omdat een eenmaal gemakte foto met bijvoorbeeld een digitale camera een vaste hoeveelheid pixels bevat ontstaat er een probleem bij fors uitvergroten of het maken van een uitsnede die vervolgens afgedrukt wordt. De pixels kunnen dan zo groot worden dat ze storend zichtbaar worden. Er is dus een limiet aan de schaalbaarheid van pixel-afbeeldingen.
Vectorafbeeldingen werken fundamenteel anders. Hierbij is een afbeelding opgebouwd uit formules, ofwel omschrijvingen. Elke lijn die je tekent wordt als een formule bewaard. In z’n simpelste vorm kan zoiets eruitzien als ‘teken een lijn van (0,0) naar (10,5)’. Of ‘teken een cirkel met als middelpunt (100,100) en een straal van 30’. Als je die opdrachten in een bestand zet, tekent het programma alles (razendsnel) opnieuw volgens exact de lijst met opdrachten. Groot extra voordeel is dat alles ongestraft zonder kwaliteitsverlies schaalbaar is. Een lijn of een cirkel blijven ook bij een afdruk op voetbalveldformaat haarscherp. Kwestie van de coördinaten en andere afmetingen vermenigvuldigen met de gewenste vergrotingswaarde; de uiteindelijke tekenopdracht blijft staan. Nadelen zijn er ook. Een foto bewaren als vectorafbeelding is een probleem. De reële wereld is niet opgebouwd uit vectoren, maar uit wiskundig moeilijk te beschrijven complexe vormen. Je kunt een foto wel omzetten naar een vector, maar dat oogt nogal als moderne kunst. Kan aardig zijn als je precies weet wat je doet, maar is zeker niet bruikbaar als topfoto van de maand. Kortom: voor zowel pixels als vectoren is er een specifiek toegangsgebied.
Om illustraties te maken (denk aan bijvoorbeeld een verkeersbord, een comic of pictogrammen) komt een vectortekenprogramma uitstekend van pas. Juist daar zijn strakke lijnen en vormen van levensbelang. Entree Inkscape. Onder de motorkap maakt dit vectortekenprogramma gebruik van het bestandsformaat .svg. Eveneens open, en al jaren de standaard voor webvectorgraphics. Iedere zichzelf respecterende browser kan .svg-afbeeldingen tonen. Ook hier komt de schaalbaarheid uitstekend van pas. Daar waar knoppen en andere bedieningselementen (en graphics) op een reguliere van bitmap-graphics voorziene elementen alleen op specifieke resoluties haarscherp ogen, oogt .svg op elke schermgrootte haarscherp. Extra voordeel: de svg-bestanden zijn vaak ook nog eens compacter dan een bitmap.
Om Inkscape te installeren, start je in Linux Mint (de distro die we in dit artikel als basis gebruiken) in het startmenu onder Beheer op Programmabeheer. In het geopende venster tik je in het zoekveld rechtsboven Inkscape, gevolgd door een druk op Enter. Klik vervolgens op de eerste Inkscape-vermelding in de lijst. In het nieuw geopende venster klik je op de knop Installeren. Geef toestemming voor het installeren van extra pakketten en vul als daar om gevraagd wordt je wachtwoord in. Na even wachten is Inkscape dan geïnstalleerd en klaar voor gebruik. Je vindt Inkscape voortaan terug in het menu start, onder Grafisch. Na opstarten opent een venster bomvol mogelijkheden. Het is uiteraard onmogelijk om hier een complete tekencursus te geven, maar een aantal aardigheidjes willen we wel laten zien. Om te beginnen eerst maar eens back to basics.
Selecteer de eerstvermelde Inkscape.
Accepteer de extra aangeboden software.
In de gereedschappenbalk links vind je een scala aan teken- en bewerkingsgereedschappen. Wil je bijvoorbeeld een razendsnelle spiraal tekenen, dan klik je op de spiraalknop en tekenen maar. Hetzelfde geldt voor een hoop andere basisvormen als de welbekende cirkel, lijn en meer. Aardig is de 3D-kubus, waarmee je rap een 3D-blok tekent. Vanzelfsprekend zijn (opvul)kleuren, lijnkleur,- stijl- en soort allemaal naar wens aanpasbaar. Ben je een tekenprogramma als bijvoorbeeld het aloude CorelDraw gewend, dan vind je zonder meer snel je weg in Inkscape. Heb je nog nooit met een vectortekenprogramma gewerkt, dan is het aantal opties wellicht wat overweldigend. Hou het – zeker in het begin – in dat geval simpel. Maak gebruik van de basisgereedschappen en probeer alle andere gereedschappen eens rustig uit. Zo kun je vormen bijvoorbeeld ‘kneden’, zodat je ze aanpast naar wat jij precies voor ogen hebt. Nog praktischer is het wellicht om een bestaande graphic voor eigen gebruik aan te passen.
Leef je uit met de vectortekengereedschappen.
Zoals gezegd kan Inkscape zonder meer overweg met .svg-bestanden. Maar het kan ook allerlei andere bekende vector-bestandsformaten importeren. Klik daarvoor in het menu Bestand op Openen of Importeren. Standaard wordt elk ondersteund bestand in een map getoond. Filteren kan door in het open- of importeervenster op het veld te klikken waar standaard Alle Inkscapebestanden staat. Kies vervolgens een van de vele ondersteunde bestandsformaten en je ziet vervolgens alleen bestanden die voldoen aan die specifieke indeling getoond.
Inkscape kan overweg met een berg aan bestandsformaten qua openen.
Inkscape heeft nog een aardigheidje aan boord: overtrekken. Feitelijk is overtrekken een conversie van bitmap naar vector. Dat werkt met name bij (vanzelfsprekend) lijntekeningen goed. Heb je dus een tekening op papier en maak je daar een scan of foto van, dan kun je die met Inkscape omzetten naar een vector-afbeelding. Open daarvoor eerst een gescande of gefotografeerde tekening, in ons voorbeeld een scan van een Donald Duck Pocket. Druk op de toetscombinatie Control-A om de afbeelding te selecteren. Kik vervolgens in het menu onder Paden op Bitmap overtrekken. Om te beginnen staan de instellingen in het nu voor je staande venster meestal wel goed. Klik dan ook simpelweg op OK en de conversie vindt plaats.
Met overtrekken zet je een bitmaptekening om naar een vectortekening.
Hier zie je goed wat er gebeurt. Bij inzoomen blijft de naar vectoren geconverteerde afbeelding haarscherp; de achterliggende bitmap is rafelig bij dezelfde vergrotingsfactor.
Het aardige is dat de vectorafbeelding óver de bitmap heen wordt gelegd. Die wordt daardoor als het ware ingekleurd. Schuif je de vector met de muis opzij, dan wordt duidelijk wat er gebeurt. Je kunt ook kleuren en vullingen om laten zetten naar vector. Al naar gelang het soort tekening levert dat goede of minder goede resultaten op. Het is vooral een kwestie van experimenteren met de diverse mogelijkheden die beschikbaar zijn. Door het aantal kleuren te verhogen, ontstaat een natuurlijker beeld. Maar tegelijkertijd wordt je vectorafbeelding weer complexer om te bewerken. Hoe dan ook: de conversie is beschikbaar en kan prima van pas komen. Zo maak je voortaan in een handomdraai schaalbare (en dus haarscherp afdrukbare) kleurplaten voor de kleine!
Standaard wordt de geconverteerde vectortekening over de bitmap heengelegd, maar niets weerhoudt je ervan om ze los te koppelen natuurlijk.
Inkscape is zonder meer een volwaardig vectortekenprogramma. Het draait al jaren mee en eindelijk is de magische versie 1.0 in zicht. Niet dat het lagere versienummer iets uitmaakt, in het open source-wereldje zijn ze gewoon wat voorzichtiger dan bij de commerciële software-ontwikkelaars. Als Microsoft Inkscape had ontwikkeld zou het allang Inkscape 10 heten!
