Linux applicaties in ChromeOS – Maak kennis met Crostini en Crouton.
Chromebooks zijn leuke laptops om mee op het web te surfen of cloud apps te gebruiken. En hoewel ChromeOS gewoon een aangepaste Linux-distributie is, kon je tot nu toe geen native Linux apps draaien. Dat is onlangs veranderd: via Crostini of Crouton lukt het wél. Wij zochten uit hoe dat werkt en welke oplossing voor jou het beste is.
Door: Filip Vervloesem
De aantrekkingskracht van Chromebooks ligt in hun eenvoud. ChromeOS is een erg minimale Linux-distributie met nauwelijks meer software dan Google’s Chrome-browser. Surfen op het web en cloud apps gebruiken: voor veel mensen volstaat dat vandaag de dag. Het voordeel is dat Chromebooks erg goedkoop zijn, want ChromeOS heeft geen geavanceerde hardware nodig. Het grootste nadeel is het beperkte aanbod aan extra applicaties. Er bestaan wel speciale Chrome apps, maar het merendeel daarvan zijn gewoon shortcuts naar cloud apps. Op heel wat Chromebooks zijn bovendien Android apps beschikbaar via Google Play. Ook daar vind je niet altijd een goed alternatief voor een native Linux-applicatie. Misschien is een Chromebook wel ideaal voor jou, maar heb je af en toe tóch een bepaalde Linux-applicatie nodig. Als dat de enige reden was om geen Chromebook te kopen, dan hebben we goed nieuws. Sinds kort biedt Google met Crostini immers een eenvoudige manier aan om Linux-applicaties te installeren in ChromeOS! Helaas werkt dat niet op alle Chromebooks. Daarom hebben we ook een alternatief getest, namelijk Crouton.
Heb je al een Chromebook of ben je van plan om een bepaald model aan te schaffen? Controleer dan eerst of Crostini jouw hardware wel ondersteunt. Crostini is opgenomen in ChromeOS vanaf versie 69 (september 2018). Latere versies ondersteunen steeds meer modellen. In de officiële lijst van ondersteunde modellen op https://bit.ly/2TafAZQ zoek je niet naar de naam van jouw Chromebook, maar van het gebruikte hardware platform. Om uit te zoeken op welk platform jouw Chromebook gebaseerd is, kan je terecht op https://bit.ly/2Rip489.
Of je kijkt het natuurlijk na op je Chromebook zelf. In ChromeOS ga je daarvoor naar Instellingen > Over Chrome OS > Gedetailleerde build-gegevens. Onder het kopje Platform vind je achtereenvolgens het buildnummer van ChromeOS, het gebruikte kanaal (stable of bèta) en tot slot de naam van het hardware platform. Op het moment van schrijven was ChromeOS 71 de laatste stabiele versie. De lijst van ondersteunde modellen bevatte wel al platformen waarop Crostini vanaf versie 72 werkt. Wordt jouw Chromebook pas in de volgende versie ondersteund en wil je daarop niet wachten? Klik dan op de knop Kanaal wijzigen en selecteer het Bèta-kanaal om reeds de volgende versie te testen. Meer informatie over die procedure vind je op https://bit.ly/2SnAODx.
Voor onze test gebruikten we twee Chromebooks: een Toshiba Chromebook 2 uit 2016 en een Lenovo N23 uit 2017. Crostini bood helaas géén ondersteuning voor het ‘swanky’-platform van de Toshiba, maar wel voor het ‘reks’-platform van de Lenovo (vanaf versie 70). Onderliggend maakt Crostini gebruik van virtualisatie om een Linux-omgeving binnen ChromeOS te draaien. Dat verklaart meteen waarom Crostini niet op alle Chromebooks werkt. Zonder cpu met hardware virtualisatiemogelijkheden lukt dat namelijk niet. Op https://bit.ly/2LBgk7O vind je een lijst van oudere platformen die Crostini om die reden nooit zal ondersteunen. En inderdaad, het swanky-platform van onze Toshiba Chromebook stond in die lijst. Ook systemen met oudere kernels (3.14 of ouder) en Chromebooks met 32-bit ARM cpu’s zullen nooit ondersteund worden.
Crostini inschakelen is erg eenvoudig: open de Instellingen-app op je Chromebook, klik op het menu-icoontje linksboven (de drie horizontale streepjes) en selecteer ‘Linux (bèta)’. Klik vervolgens op ‘Inschakelen’ om de installatiewizard te starten. Klik op ‘Installeren’ om de nodige software te downloaden (ongeveer 300MB) en de virtuele machine voor Linux te installeren. Dat duurt hooguit enkele minuten.
Daarna verschijnen twee vensters: een terminal en een bestandsbeheerder met daarin de nieuwe map ‘Linux-bestanden’. Die toont de inhoud van de home directory van de virtuele machine. Op die manier wissel je bestanden uit tussen ChromeOS en de Linux-omgeving. Het ChromeOS-bestandssysteem is immers niet toegankelijk vanuit de virtuele machine. In ChromeOS’ startmenu vind je een extra map ‘Linux-apps’ met snelkoppelingen naar Linux-applicaties. Voorlopig vind je daarin enkel het reeds geopende Terminal-programma.
De installatie van Crostini is erg eenvoudig, maar vanaf nu ben je wel aangewezen op de terminal. Na een korte verkenning blijkt de virtuele machine een Debian 9.5-installatie te bevatten. Extra apps installeer je dus via het bekende apt. Als eerste test installeren we de Gimp, om foto’s te bewerken op onze Chromebook:
sudo apt install gimp
Enkele minuten later is de vrije schijfruimte met 200MB gekrompen en verschijnt het bekende Gimp-icoontje in de Linux-apps map. Het opstarten duurt langer dan we gewend zijn en ook nadien reageert Gimp wat slomer. Je merkt meteen dat je qua hardware met een Chromebook minstens vijf jaar terug in de tijd gaat. Anderzijds is het indrukwekkend hoe goed de ontwikkelaars van ChromeOS erin geslaagd zijn om dat te verbergen. Een standaard Chromebook werkt over het algemeen erg vlot. Het is pas wanneer je zwaardere Linux-apps in Crostini installeert dat je merkt hoe traag de hardware in feite is. Voor occasioneel gebruik, is dat natuurlijk nog niet zo erg.
Extra software hoef je niet persé via de commandline te installeren. Ook de grafische package manager Synaptic is aanwezig:
sudo apt install synaptic
In een normale Linux-distributie vraagt Synaptic bij het opstarten naar jouw wachtwoord om root-rechten te verkrijgen. In ChromeOS is dat niet mogelijk, dus start je Synaptic als volgt via de terminal:
xhost +si:localuser:root
sudo synaptic
Verder werkt Synpatic wel zoals verwacht. Updates voor het basissysteem in de virtuele machine krijg je automatisch binnen via ChromeOS. Extra software in de vm moet je wél zelf up-to-date houden. Daarvoor gebruik je Synaptic of volgende commando’s in de terminal:
sudo apt update
sudo apt upgrade
sudo apt clean
Vergeet vooral het laatste commando niet: dat verwijdert de gedownloade pakketbestanden na installatie. Zo houd je meer schijfruimte over om extra apps te installeren.
Crostini is een mooie toevoeging aan ChromeOS, maar er kleven toch ook enkele nadelen aan. De beperkte hardware compatibiliteit hadden we reeds vermeld. Ook qua schijfruimte is Crostini best veeleisend. Chromebooks zijn ontworpen om in de cloud te werken en bevatten dus erg weinig opslagruimte. Na installatie van Crostini en zonder enige lokale data in ChromeOS is nog nauwelijks 4GB beschikbaar in Crostini op onze Lenovo N23. Op het eerste zicht lijkt 4GB voor extra apps best veel. Helaas hebben de eerste apps die je installeert vaak erg veel ruimte nodig. Voor Gnome-applicaties moet apt bijvoorbeeld nog een heleboel libraries installeren. Een eenvoudige muziekspeler, zoals Rhythmbox, vereist dan ineens 100 extra pakketten en maar liefst 200MB aan opslagruimte. Dat is zeker iets om in het achterhoofd te houden als je op zoek bent naar een Chromebook en graag Linux-apps wilt installeren.
Verder ondersteunt Crostini op dit ogenblik geen audio, geen usb-apparaten en geen mounts van externe bestandssystemen. Ook werkt Crostini alleen voor de eigenaarsaccount van de Chromebook. Dat is de allereerste gebruiker waarmee je bent ingelogd op je Chromebook. Andere gebruikers hebben geen toegang tot Linux-apps. Een deel van die beperkingen verdwijnt wellicht in toekomstige versies van Crostini. Heb je Crostini getest op je Chromebook en vind je het toch maar niets? Ga dan naar Instellingen > Linux (bèta) > Linux en selecteer ‘Linux-apps voor Chromebook verwijderen’ om Crostini volledig te verwijderen. Vergeet niet de data die je wilt bewaren eerst uit de vm te kopiëren!
Ondersteunt jouw Chromebook geen Crostini, dan biedt Crouton mogelijk een alternatief. Op technisch vlak verschilt Crouton erg van Crostini door het gebruik van een chroot-omgeving in plaats van een virtuele machine. Het eindresultaat is hetzelfde: je kan normale Linux-applicaties installeren in ChromeOS. Maar door die andere aanpak verschilt Crouton toch op een aantal essentiële punten van Crostini, met daarbij de volgende voordelen:
Nadelen zijn er ook:
Op https://bit.ly/1bCl9qw lees je de officiële Crouton-documentatie. We leggen je kort uit hoe de installatie in zijn werk gaat. Om te beginnen, schakel je de ontwikkelaarsmodus in. Zoek jouw model Chromebook in de lijst op https://bit.ly/2EV4qoM en klik op de naam ervan voor specifieke instructies voor jouw model. Bevat die pagina geen instructies voor de ontwikkelaarsmodus of bestaat er geen pagina voor jouw model? Volg dan de algemene instructies op https://bit.ly/2EV4qoM. Maar let op: het in- of uitschakelen van de ontwikkelaarsmodus verwijdert alle Google-accounts en alle lokale data op je Chromebook! Controleer dus zeker of er geen data meer staat op je Chromebook die je niet wilt verliezen. Daarna log je opnieuw in met je Google-account en heb je uiteraard weer toegang tot al jouw data in de cloud.
Via de toetsencombinatie Escape + Refresh (dat is de derde knop rechts van de Escape-toets) + Power (her)start je de Chromebook in het herstelmenu. In dat menu druk je op Ctrl + D om de ontwikkelaarsmodus in te schakelen. ChromeOS geeft je een waarschuwing dat je daarmee essentiële beveiligingsfeatures uitschakelt en alle lokale data verwijdert. Druk op Enter om te bevestigen en wacht geduldig totdat het systeem herstart is. Op onze Lenovo duurde dat zeven minuten. Er verschijnt nu een wizard om de Chromebook te configureren. Klik op ‘Aan de slag’ om te starten (de optie ‘Fout-opsporingsfuncties inschakelen’ heb je niet nodig) en stel achtereenvolgens de wifi-verbinding en je Google-account in. Een tip voor Belgische gebruikers: je wijzigt de toetsenbordindeling naar azerty door op het systeemvak rechts onderaan te klikken.
Download vervolgens de Crouton installer van https://goo.gl/fd3zc en bewaar dit in je Downloads-map. De ontwikkelaarsmodus geeft je toegang tot de terminal via de toetsencombinatie Ctrl + Alt + T. Daar kom je in crosh terecht, de ChromeOS shell met beperkte functionaliteit. Gebruik het commando ‘shell’ om een echte Linux-shell te openen met volledige toegang tot het systeem. Start nu de installatie van Crouton:
cd ~/Downloads
sudo sh crouton -t xfce
Tijdens de installatie moet je een gebruikersnaam en wachtwoord kiezen voor de primaire gebruiker in Crouton. In totaal duurt de installatie een tiental minuten en neemt het ongeveer 1.1GB aan schijfruimte in beslag.
Crouton vind je niet terug in ChromeOS’ startmenu. Je start Crouton dan ook vanuit de shell in de terminal, met het commando:
sudo startxfce4
Enkele seconden later kom je in een volwaardige Linux-omgeving terecht, met Xfce als bureaubladomgeving. Standaard bevat die erg weinig applicaties, zodat je nog veel schijfruimte over hebt om je favoriete applicaties te installeren. Belgische gebruikers moeten wederom eerst de toetsenbordlay-out aanpassen, via Applications > Settings > Keyboard > Layout. Verkies je een grafische package manager, installeer dan Synaptic via de terminal in de Xfce-omgeving:
sudo apt install synaptic
En start Synaptic vanuit de terminal (het menu-icoontje werkt namelijk niet):
sudo synaptic
Wisselen tussen ChromeOS en de Xfce-desktop doe je met de toetsencombinatie Ctrl + Alt + Shift + pijltje terug (rechts van de Escape-toets). Ben je klaar met Linux, dan sluit je Xfce af via Applications > Logout.
Een volledig gescheiden Linux-desktop is niet altijd handig. Met de Crouton-extensie start je de Xfce-desktop of individuele Linux-applicaties binnen in een venster in de ChromeOS-desktop. Je vindt die extensie niet terug in de Chrome Web Store: gebruik de directe link https://bit.ly/1KGGSQw voor installatie. Vervolgens installeer je vanuit de Crosh-shell (dus niet in de Xfce-omgeving!) de xiwi-component:
cd ~/Downloads
sudo sh crouton -u -t xiwi
Crouton start nu nog steeds in full screen modus op, maar de full screen-sneltoets op je Chromebook (de vierde knop rechts van Escape) verkleint Xfce tot een venster binnen ChromeOS. Eén applicatie in plaats van de volledige desktop start je als volgt:
sudo enter-chroot
xiwi rhythmbox
Raadpleeg de documentatie op https://bit.ly/2QXXw8w voor meer uitleg over de verschillende configuratiemogelijkheden van xiwi. De Crouton-wiki bevat trouwens nog een heleboel andere tips om het meeste uit Crouton te halen. Loop je tegen bepaalde problemen aan, neem dan een kijkje op https://bit.ly/2Q9K5NH. Nog een kleine opmerking: de screenshots van Crouton bij dit artikel vertonen enkele rare artefacten (zoals onscherpe tekst). Dat is een probleem van de screenshot-applicatie onder ChromeOS, want de Crouton-vensters zelf zagen er perfect uit.
Om Crouton te verwijderen, ga je terug naar het herstelmenu van ChromeOS. Daar schakel je de ontwikkelaarsmodus weer uit en herstel je de Chromebook naar zijn originele toestand.
Ondersteunt jouw Chromebook Crostini, dan raden we je aan om eerst die methode te proberen om Linux-apps te installeren. De integratie met ChromeOS is namelijk veel beter geregeld en heeft geen negatieve impact op de beveiliging van je Chromebook. Is dat niet het geval of wil je audio afspelen of toegang tot usb-apparaten of externe opslag vanuit Linux-apps? Dan moet je Crouton installeren in plaats van Crostini. Crouton is lastiger om te installeren en te configureren, maar je krijgt er wel een volledige Linux-desktop voor terug binnen ChromeOS. Wil je ChromeOS niet meer gebruiken en uitsluitend Linux draaien op jouw Chromebook, lees dan zeker onze review van GalliumOS elders in dit blad.
