Linux at the office – Een logboek op de Linux desktop
Voor het bijhouden van een persoonlijk logboek of dagboek werkt een specifiek daarvoor ontwikkelde applicatie het best. Deze applicaties maken het makkelijk om nieuwe notities te maken, in oudere notities te bladeren of om notities over een bepaald onderwerp terug te vinden. Wij keken naar een grafische variant en naar een tekstmode variant.
Het originele artikel is geschreven door Matto Fransen.
Alhoewel veel mensen er bij zweren, heeft het begrip dagboek niet bij iedereen een positief imago. Sommige mensen denken bij het woord dagboek aan puberende meisjes en aan hangslotjes met een plaatblikken sleuteltje. Anderen wijzen op bekende grootheden die een dagboek bijhielden, zoals Charles Darwin, Marie Curie, Albert Einstein, Isaac Newton, Pablo Picasso en Leonardo Da Vinci.
Je kunt veel verschillende redenen hebben om een logboek of een dagboek bij te houden. Het kan gaan om een reisverslag, een activiteitenlogboek, een logboek met betrekking tot je dagelijkse werkzaamheden zoals een developerslog, of voor het opschrijven van een idee, je gedachten en gevoelens of kookrecepten. Ieder heeft zo zijn eigen redenen.
Ongeacht waarom je het doet, wanneer je op zoek gaat naar een applicatie voor het bijhouden van een logboek en/of dagboek, dan zijn gebruiksgemak en de mogelijkheid van encryptie twee belangrijke eisen. Het op de lange termijn volhouden van het dagelijks schrijven van je notities is al moeilijk genoeg. Dan wil je niet gehinderd worden door een applicatie die niet prettig in gebruik is. En ook al gebruik je je eigen computer, je wilt toch graag je notities versleuteld opslaan, zodat je bijvoorbeeld met een gerust hart een back-up van je bestanden op een ander systeem kunt zetten. Verder is de optie om tags aan notities te koppelen belangrijk, om later op onderwerp je aantekeningen terug te vinden. Een optie om je notities naar platte tekst of een ander makkelijk bruikbaar formaat te exporteren, zorgt dat je later altijd naar een andere applicatie kunt overstappen.
Wij gingen op zoek naar twee applicaties die aan deze eisen voldoen, een grafische versie voor op de desktop, en een tekstmode versie voor de CLI-junkies en voor mensen die over SSH op een centrale plek willen werken.
Lifeograph is een gebruikersvriendelijke open source desktopapplicatie die makkelijk in gebruik is, desgewenst de bestanden met AES256 encryptie opslaat en beschikbaar is onder de GNU GPL v3 licentie. Lifeograph installeer je simpelweg met de package-manager. Lifeograph is bewust eenvoudig gehouden, om je zo min mogelijk af te leiden.
Wanneer je Lifeograph voor de eerste keer opstart, kies je tussen het starten van een nieuw dagboek of voor het openen van een bestaand boek. Hiervan zijn er twee geïnstalleerd: een voorbeelddagboek en een boek met daarin de gebruikershandleiding.
Standaard krijgen de bestanden de extensie ‘diary’, dit kun je echter in de configuratie eenvoudig wijzigen in een zelf te kiezen extensie.
Wanneer je het gebruik onderbreekt, bijvoorbeeld omdat je even wegloopt van je computer, dan sluit Lifeograph na anderhalve minuut automatisch de sessie, om zo je notities tegen ongewenste inzage te beschermen. Voorafgaand verschijnt een waarschuwing, die James-Bond-achtig vanaf tien seconden naar nul aftelt. Zie screenshot 1.
Screenshot 1: Countdown naar uitloggen
Wanneer je een notitie schrijft, krijgt de bovenste regel automatisch het format van een kop. Bovenin het scherm vind je een balk met icoontjes, deze gebruik je om tekst te formatteren, zoals het gebruik van kopjes, vet en cursief schrift. Je kunt echter ook op een Markdown-achtige manier werken: tekst tussen sterretjes wordt vet (*vet*), tekst tussen underscores wordt cursief (_cursief_) en tekst tussen is-tekens wordt doorgestreept (=doorgestreept=). Tussenkopjes maak je door een nieuwe regel te beginnen met een spatie en daarachter de tekst van het tussenkopje. Wanneer je een URL in je tekst opneemt, dan wordt deze vanzelf omgezet in een aanklikbare link.
Lifeograph ondersteunt drie soorten lijsten: opsommingslijsten, genummerde opsommingslijsten en todo-lijsten. Opsommingslijsten zijn gewone opsommingen, met een balletje (bullit) of een minteken voorafgaand aan de tekst. Genummerde opsommingslijsten zijn genummerd, de bovenste met nummer 1, die daaronder met nummer 2, enzovoorts. Todo-lijsten hebben in plaats van een bullit een checkbox en kunnen de status ‘te doen’, ‘in bewerking’, ‘gecancelled’ en ‘klaar’ hebben. Je kunt deze lijsten maken met behulp van het betreffende icoontje in de balk bovenin, maar veel mensen zullen dit liever al typend doen. Je voert het nieuwe regel in en drukt op Alt-I (alt hoofdletter i) of je drukt op de Tab-toets. Vervolgens typ je een sterretje gevolgd door een spatie en tekst. Het sterretje wordt nu omgezet in een bullit. Wanneer je de return-toets invoert, wordt automatisch de volgende bullit gemaakt. In plaats van een sterretje toets je het minteken in om in plaats van bullits mintekens te krijgen, of een vierkante haken paar om een todo-item te maken. Vierkante haken met daartussen een minnetje staat voor “in bewerking”, met een plusteken voor ‘klaar’ en met een x voor ‘gecancelled’.
Genummerde lijsten zijn alleen met het toetsenbord te maken. Spring weer in met Alt-I of met Tab en begin met een cijfer gevolgd door een punt en een spatie. Zie screenshot 2.
Screenshot 2: Opmaak in Lifeograph
Afbeeldingen neem je eenvoudigweg op door ze naar de notitie te slepen en daar los te laten. Je kunt ook commentaar opnemen, dit doe je door tekst tussen dubbele vierkante haken te zetten (“[[dit is commentaar]]”). Commentaar wordt in een lichtgrijs en klein font getoond, tenzij je op het icoon klikt om commentaar te verstoppen, dan verdwijnt het helemaal uit beeld.
Je logt snel uit met Ctrl-Escape. Andere handige sneltoetsen zijn onder andere Ctrl-D om naar de notitie voor vandaag te springen, Ctrl-PageUp en Ctrl-PageDown om naar de volgende respectievelijk vorige notitie in de lijst met notities te gaan. Met Ctrl-J ga je in deze lijst naar de huidige notitie.
Notities die een todo-lijst bevatten, kunnen zelf ook de status ‘te doen’, ‘in bewerking’, ‘gecancelled’ en ‘klaar’ hebben. Via de filter optie kies je notities met een bepaalde status. Verder kun je notities ook favoriet maken, ze zijn herkenbaar aan een hartje in de notitielijst.
Het is makkelijk om in Lifeograph meerdere logboeken/dagboeken naast elkaar te gebruiken. Op de inlogpagina maak je met de knop met het plus-icoontje een nieuw dagboek aan. Verder kies je in dit scherm welk logboek/dagboek je wilt gaan gebruiken. Je kunt een logboek/dagboek desgewenst in de ‘alleen lezen modus’ openen (readonly), zodat je niet per ongeluk je kostbare aantekeningen verminkt. Dagboeken zijn te exporteren in het eigen Lifeograph formaat en in platte tekst. Versleutelde dagboeken worden in klare tekst geëxporteerd. Je exporteert een dagboek in zijn geheel, of je exporteert met behulp van een filter een selectie van de notities.
Jrnl is een commandline dagboekapplicatie, dat eenvoudig in gebruik is, de logboeken of dagboeken desgewenst met AES256 versleutelt en het gebruik van tags ondersteunt. Het voordeel van een commandline applicatie is dat je deze ook via SSH kunt gebruiken, zodat je ook makkelijk remote je dagboek of logboek bijhoudt, en bijvoorbeeld vanuit Tmux of Screen van en naar andere tekst mode applicaties tekst kopieert. Wanneer je voor het eerst jrnl opstart, vraagt het een bevestiging om het dagboek in het bestand $HOME/.local/share/jrnl/journal.txt op te slaan. Desgewenst geef je een andere locatie en/of een andere bestandsnaam op. Vervolgens vraagt het om een wachtwoord. Voer je een leeg wachtwoord in, dan worden je notities onversleuteld opgeslagen. Voer je wel een wachtwoord in, dan worden je notities met AES256 versleuteld voordat ze worden opgeslagen. Zie ook screenshot 4.
Screenshot 4: Eerste gebruik van jrnl
Je voert vanaf de commandline een notitie in met het commando “jrnl”. Je kunt nu naar hartelust tekst schrijven, net zoveel regels als je wilt, en sluit af met Ctrl-D. Het is ook mogelijk en prettiger om je notities met je favoriete editor te schrijven, door in het configuratiebestand de variabele “editor” een waarde te geven, bijvoorbeeld “vim”.
Een andere manier is om je notitie in een lange regel direct achter het woord “jrnl” op de commandline in te voeren, maar dan verschijnt deze wel in de command-history van de shell (bijvoorbeeld ~/.bash_history). Dit is daarom voor vertrouwelijke notities ongeschikt. Met “jrnl -10” krijg je de nieuwste tien notities te zien, met “jrnl -4” de nieuwste vier, enzovoorts. Met “jrnl –short” krijg je een overzicht met de titels van alle notities, gesorteerd op datum.
Tags geef je op met behulp van het apenstaartje (@), bijvoorbeeld “@linuxmag”. Jrnl heeft voor het apenstaartje in plaats voor de hash (#) gekozen, om problemen op de commandline met de shell te voorkomen. Je zet de tag ergens op een willekeurige plaats in de notitie en kunt elke notitie net zoveel tags geven als je wilt. Om de notities op te vragen die van een bepaalde tag zijn voorzien, geef je het commando “jrnl @<tag>”, bijvoorbeeld “jrnl @linuxmag”. Desgewenst geef je meerdere tags op: “jrnl @openbsd @laptop”.
De laatste vier notities over Linux Mint en/of over je laptop vraag je op met “jrnl -n 4 -and @laptop @linuxmint”. Je krijgt een lijstje van alle gebruikte tags met “jrnl –tags”, zie screenshot 5.
Screenshot 5: Overzicht van gebruikte tags
In plaats van tekst typen, kun je ook een tekstbestand als input gebruiken, bijvoorbeeld “jrnl < mijn_bestand.txt”. Op deze manier kun je dus ook scripts notities aan je logboek laten toevoegen. Wij zagen op Github zelfs een script dat gemaakt is om Evernote notities naar jrnl over te zetten.
Ook in jrnl is het mogelijk om met meerdere dagboeken naast elkaar te werken, bijvoorbeeld een werk gerelateerd logboek, een privédagboek en een receptenboek. Elk dagboek komt in een eigen bestand, waarbij je per dagboek kiest of het bestand wel of niet versleuteld wordt. Dit doe je door in het configuratiebestand de variabele ‘journals’ aan te passen. Eén van de dagboeken is het default dagboek, bijvoorbeeld je privé dagboek. De anderen noem je ‘werk’, respectievelijk ‘recept’. Bij het opstarten geef je aan welk dagboek je wilt gebruiken, ‘jrnl’ voor je default dagboek, ’jrnl werk’ voor het werk gerelateerde logboek en ‘jrnl recept’ voor het receptenboek. Hierna volgt de rest van het gebruikelijke commando, bijvoorbeeld “jrnl werk -10”.
Het bestand waarin jrnl je logboek of dagboek opslaat, is een platte tekstbestand, ook wanneer je voor encryptie hebt gekozen. Dit betekent dat je het makkelijk kunt synchroniseren, bijvoorbeeld naar Owncloud, of met Sparkleshare, enzovoorts. Jrnl ondersteunt verschillende formaten voor in- en export, zoals Markdown, JSON en platte tekst. Bij het exporteren naar Markdown kun je naar keuze het gehele dagboek in een Markdown-bestand krijgen, of in een directory met elke notitie in een eigen Markdown-bestand.
Je installeert jrnl heel eenvoudig met de Python Pip installer.
sudo apt-get install python-pip sudo pip install jrnl
Hierna kun je aan de slag. Of je nu voor Lifeograph of voor jrnl kiest, in beide gevallen krijg je een mooie open source oplossing voor het bijhouden van je logboek of je dagboek. Beide oplossingen zijn geschikt om meerdere log- of dagboeken naast elkaar te gebruiken, bieden de optie om tags te gebruiken en desgewenst de vertrouwelijkheid met encryptie te beschermen.
