Voorkom een crash! – Back-upmogelijkheden onder Linux Mint
Er zijn twee soorten mensen: mensen die nog nooit te maken hebben gehad met gegevensverlies (door bijvoorbeeld een crash) en mensen die op dit gebied ervaringsdeskundige zijn. In dit artikel bespreek ik welke mogelijkheden Linux Mint standaard in huis heeft om gegevensverlies zoveel mogelijk te voorkomen. In het geval van herinstallatie van je computer komen deze mogelijkheden ook goed van pas.
Auteur: André Fondse
Het doel van dit artikel is om betrouwbare back-ups van je bestanden en je Linux Mint systeem te maken én om weten hoe je deze back-ups terug kunt zetten. Om het terugzetten veilig te kunnen testen, kan je gebruik maken van een Virtual Box image van Linux Mint. Daarin kan je zonder enig risico aan de slag om de back-up software te testen. Je kunt dit image downloaden via: https://bit.ly/2OZH1EI. De loginnaam voor dit image is ‘linuxmag’ en het wachtwoord is ‘Reshift’.
Timeshift is standaard geïnstalleerd met de installatie van Linux Mint. Timeshift is met name gericht op het geautomatiseerd maken van back-ups van je systeem. Hoewel het op zich ook mogelijk is, is Timeshift minder gericht op het maken van reserve kopieën van je persoonlijke bestanden.
Timeshift staat in het startmenu in de map ‘Beheer’. Je kunt Timeshift ook starten door op de startknop te klikken en daarna ‘Tim’ in te typen gevolgd door ‘Enter’. Zolang je Timeshift nog niet gebruikt hebt, krijg je ook via ‘Bijwerkbeheer’ meldingen dat je Timeshift kunt configureren. Klik je daarop, dan wordt Timeshift ook gestart. Timeshift werkt alleen met beheerdersrechten en daarom moet je een wachtwoord invoeren (zie afbeelding 1).
De gemakkelijkste manier om Timeshift in te stellen, is via de instelhulp die bovenin het scherm staat (zie afbeelding 2).
De eerste stap is het kiezen van de soort momentopname. Je hebt hier de keuze uit Rsync en BTRFS. Omdat het met BTRFS niet mogelijk is om op een andere schijf back-ups op te slaan dan de schijf waarvan je de back-ups maakt, bespreek ik in deze workshop alleen de Rsync mogelijkheid. Standaard heeft Timeshift Rsync als soort momentopname geselecteerd.
Klik nu op ‘Volgende’ om de schijf te selecteren waarop de back-ups opgeslagen moeten worden. Dit kan ook een externe harde schijf of USB stick zijn. Deze moet je dan wel aangekoppeld hebben voordat je op ‘Volgende’ klikt. Selecteer bij voorkeur een opslagmedium waar je besturingssysteem niet opstaat en klik daarna op ‘Volgende’.
In het scherm dat je nu krijgt, heb je de mogelijkheid om niveaus te kiezen voor momentopnamen. Met niveau wordt hier in feite een complete back-up van je hele systeem bedoeld. Kies je veel niveaus, dan betekent dit dat je ook veel opslagruimte moet hebben voor je back-up. Naast het niveau heb je de mogelijkheid om het aantal back-ups in te vullen dat je wilt bewaren. Dit zijn alleen de verschillen ten opzichte van de back-upniveaus die je hebt gekozen en daarom nemen ze niet veel ruimte in. Voor dit artikel heb ik gekozen voor een dagelijkse back-up en heb ik bij behouden ‘7’ ingevuld. Dit betekent dat je altijd 7 dagen terug kunt gaan om een back-up terug te zetten.
Nadat je op ‘Volgende’ geklikt hebt, geeft Timeshift aan dat het instellen voltooid is. Klik nu op ‘Voltooien’ om het instellen af te ronden. Vanaf nu maakt Timeshift één keer per dag een back-up van je systeembestanden.
Een back-up terugzetten gaat heel eenvoudig met Timeshift. Selecteer vanuit het hoofdscherm van Timeshift (zie afbeelding 3) de back-up die je wilt terugzetten en klik daarna bovenin op de knop ‘Terugzetten’.
Timeshift vraagt nu welke paden aan welke schijven gekoppeld moeten worden. Als je de back-up (qua configuratie) op ongewijzigde schijfindeling wilt terugzetten, dan kun je meteen op ‘Volgende’ klikken. Timeshift gaat eerst een vergelijking van de bestanden maken en vraagt na de vergelijking om bevestiging van de acties. Dit bevestigen doe je door op de ‘Volgende’ knop te klikken. Klik vervolgens nogmaals op ‘Volgende’ om het daadwerkelijke terugzetten te starten. Je krijgt nu een tekstscherm te zien met daarin bestandsnamen en acties die Timeshift aan het uitvoeren is. Zodra Timeshift daarmee klaar is, wordt Linux Mint opnieuw gestart.
Je kunt Timeshift ook bewust gebruiken om bijvoorbeeld een nieuwe versie of een andere distributie van Linux uit te proberen. Probeer dit maar eens uit in het Virtualbox Image dat je voor dit artikel kunt downloaden. In deze image heb ik bewust Linux Mint 19 geïnstalleerd. Je kunt via bijwerkbeheer via menu item ‘Opwaarderen naar Linux Mint 19.1 Tessa’ onder het menu bewerken, upgraden naar Linux Mint 19.1. Terug naar Linux Mint 19 ga je eenvoudig door in Timeshift te kiezen voor terugzetten. Ook een andere distributie op die manier uitproberen, is geen probleem als je onder deze distributie ook Timeshift kunt installeren.
Wil je regelmatig andere versies en/of distributies uittesten, dan is het wel verstandig om de home directory’s in een aparte partitie te zetten en meerdere partities te gebruiken voor de Linux varianten. Zo zet je bijvoorbeeld in je eerste partitie je productiesysteem en in je tweede (of derde, etc.) partitie een andere distributie, een testsysteem en dergelijke. Al deze Linux systemen kunnen gebruik maken van dezelfde partitie met homedirectory’s, zodat je altijd bij je data kunt. Het voorgaande geeft meteen aan waarom het met Timeshift niet handig is om een back-up van de homedirectory’s te maken. Je overschrijft bij het terugzetten dan ook meteen je home directory.
Kort samengevat is Timeshift een programma dat vooral geschikt is voor het maken van een back-up van je Linux (Mint) systeem. Het programma heeft de mogelijkheid om deze back-ups automatisch te maken, waardoor minder eigen discipline verlangd wordt. Je kunt met dit programma ook met externe schijven werken. Het programma heeft helaas geen functionaliteit om gebruik te maken van verschillende schijven. Dit laatste betekent dat je maar één schijf kunt selecteren waarop je de back-up wilt opslaan.
Ten opzichte van Reservekopie-gereedschap (niet besproken, zit standaard in Linux Mint) heeft ‘Back In Time’ veel meer mogelijkheden om een back-up te maken van je (persoonlijke) bestanden. Back In Time heeft veel mogelijkheden, maar in deze workshop beperk ik me even tot het maken van een kopie en het terugzetten van de persoonlijke bestanden naar/van de directory back-up. In de Virtual Box image is deze directory een aparte harde schijf waar Timeshift ook de back-ups in opslaat. Back In Time installeer je via ‘Programmabeheer’. Het maakt niet uit of je de KDE of de Gnome versie installeert.
Na installatie staat Back In Time in de Beheermap van het startmenu. Je kunt Back In Time als gewone gebruiker en als beheerder starten. Start het programma als beheerder. Als je Back In Time voor de eerste keer start, meldt het programma dat het nog niet geconfigureerd is en krijg je de vraag of je een vorige installatie wilt terugzetten. Aangezien Back In Time voor de eerste keer opgestart wordt, kun je deze vraag met ‘No’ beantwoorden. Daarna krijg je een scherm te zien als in afbeelding 4.
Als eerste stel je in waar de back-ups opgeslagen moeten worden. Dit doe je door op het mapje te klikken aan de rechterkant van het scherm boven het midden. Klik daarna in de linker schermhelft op ‘Computer’ en dubbelklik daarna in de grote rechter schermhelft op / en daarna de directory back-up. Maak nu een subdirectory aan door op het plusje bovenin het scherm te klikken en geef deze de naam ‘Back In Time’. Sluit af door op de knop ‘Choose’ te klikken.
Ietsje onder het midden van het scherm stel je de planning van de back-ups in. Kies hier bijvoorbeeld elke 10 minuten. In de tweede regel met tekst onder de schermnaam instellingen stel je de verdere gegevens in voor de te maken back-up.
Bij het tabblad ‘Opnemen’ selecteer je de mappen waarvan je een back-up wilt hebben. Selecteer bijvoorbeeld met de knop ‘+ Map toevoegen’ de directory /home. (Klik in de linker schermhelft op ‘Computer’, dubbelklik daarna vervolgens op / en home en klik tot slot op de ‘Choose’ knop.) Nu is een back-up ingesteld van de home directory’s van alle gebruikers. De opties in de andere tabbladen laat je ongewijzigd. Klik daarna rechtsonder op de knop ‘OK’. Back In Time is nu geconfigureerd voor het maken van back-ups en je krijgt nadat de eerste back-up is gemaakt een scherm, zoals dat in afbeelding 5 weergegeven is.
Het terugzetten van bestanden of mappen gaat eenvoudig door in het linkerdeel van het scherm de reservekopie te selecteren waarvan je (een deel) wilt terugzetten (zie afbeelding 6).
Zodra je met de linker muisknop op een reservekopie klikt, dan verschijnt in het rechter schermdeel de bestandsstructuur van de kopie. Als je met de muis op een bestand of map klikt en in het menu daarna de linker muisknop op ‘Herstellen’, dan wordt de map of het bestand teruggezet op de oorspronkelijke plek. Kies je in het menu voor ‘Herstellen naar’, dan kun je ook nog kiezen in welke map je de back-up wilt terugzetten.
Back in Time is een programma dat geschikt is om automatisch een back-up te maken van jouw persoonlijke bestanden. Het terugzetten van de reservekopieën met dit programma gaat eenvoudig. Back in Time kent veel mogelijkheden voor het maken van back-ups en als je het programma langer gebruikt, dan zal je steeds meer van deze mogelijkheden gebruik gaan maken.
Het verlies van gegevens is in veel gevallen zeer onprettig. Door gebruik te maken van back-up tools, zoals Timeshift en Back In Time, is het mogelijk om dit soort verliezen zoveel mogelijk te voorkomen. Daarnaast is het met Timeshift ook mogelijk om terug te kunnen naar je favoriete distributie als een nieuwe versie of een andere Linux distributie je niet bevalt.
