Linux op USB – Altijd je mobiele systeem op zak.
Linux op een USB-stick is compact en mobiel. Je neemt de geheugenstick gemakkelijk mee en je hebt zodoende altijd je favoriete systeem bij de hand. In dit artikel laten we een aantal methoden de revue passeren om Linux op USB te zetten. We doen dat voor zowel een live systeem als een installatie op USB.
Auteur: Serge Gielkens
Linux distributies bieden voor hun live systeem in het algemeen ISO-bestanden staan. Tegenwoordig zijn die veelal geschikt voor zowel CD (en DVD) als USB. Dat heet een hybride image. Populaire distributies, zoals Mint, Debian en Fedora, gebruiken allemaal dergelijke hybride ISO-bestanden. Het nadeel van een live systeem is dat data niet bewaard worden. Elke keer als je het live systeem opstart, begin je weer met een schone lei. Om dat te voorkomen, installeer je Linux op de USB-stick.
Voor de GNOME desktopomgeving is de GNOME Disk Utility handig. Installeer daartoe het pakket gnome-disk-utility. Ga vervolgens in je file browser naar de folder met het ISO-bestand. Klik daar met de rechtermuisknop op en kies in het context-menu ‘Open with Disk Image Writer’. Zie je deze optie niet, kijk dan in het submenu ‘Open With’. Pas overigens op dat je niet het qua naam sterk erop lijkende ‘Open with Disk Image Mounter’ kiest. In het schermpje kies je bij ‘Destination’ de USB-stick en tenslotte klik je op ‘Start Restoring’.
Deze tool is prima te gebruiken in de KDE-desktopomgeving. Wil je toch liever een KDE-applicatie, gebruik dan ISO Image Writer. Daarvoor installeer je het pakket isoimagewriter. Je vindt de tool in het startmenu onder ‘Utilities’. Bij ‘ISO Image Writer’ hoef je alleen nog maar je ISO-image te openen. De tool detecteert namelijk automatisch je USB-stick.
Distributies leveren soms hun eigen tools. Zo heb je bij Linux Mint standaard mintstick. In het startmenu bij ‘Accessories’ vind je die terug als ‘USB Image Writer’. Net als bij ISO Image Writer hoef je alleen nog maar het ISO-bestand op te geven.
Ubuntu levert een vergelijkbare tool onder de naam ‘Startup Disk Creator’. Om die op te starten, klik je in Ubuntu 18 helemaal linksonder op de Apps knop ‘Show Applications’. Bij oudere versies klik je juist helemaal linksboven op het icoontje ‘Search your computer’. Tik in het zoekveld ‘startup’ en selecteer vervolgens in de resultaten ‘Startup Disk Creator’.
Bij sommige distributies hoef je het ISO-bestand van de eigen distributie zelfs niet te downloaden, zoals bij Fedora (afbeelding 1). Installeer daar het pakket mediawriter om Fedora Media Writer op je systeem te zetten. Na het openen van de tool zie je in een lijst de meeste recente versie van Fedora. Klik op de drie puntjes eronder voor andere varianten van Fedora. Na het kiezen van de gewenste variant hoef je alleen nog maar op ‘Create Live USB’ te klikken en de Media Writer doet de rest.
Het voordeel van de commandoregel is dat je geen speciale applicaties nodig hebt. Achterhaal met het commando lsblk welk device file bij de USB-stick hoort. Let in de uitvoer met name op de kolom SIZE. In ons geval gaat het om /dev/sdc. Mocht de USB-stick al partities bevatten, dan zie je tevens device files als /dev/sdc1. Gebruik die echter niet. Kopieer het ISO-bestand naar de USB-stick als volgt:
sudo dd bs=8M if=<image.iso> of=/dev/sdc
Let heel goed op welke device-naam je achter of= opgeeft. Het commando dd overschrijft zonder pardon ook je harde schijf! De optie bs is niet nodig, maar versnelt het kopiëren. Wacht rustig tot dd klaar is en zorg tenslotte dat eventuele data in de cache naar de USB-stick weggeschreven worden:
sudo sync
Herstart je laptop en zorg dat die nu niet vanaf disk, maar vanaf USB boot. Bij sommige laptops krijg je een boot-menu door tijdens het opstarten een bepaalde toets in te drukken. Bij ons systeem is dat F7. In dat menu kies je dan de USB-stick om verder te booten.
Als je laptop geen boot-menu ondersteunt, moet je het setup-menu van de laptop openen. Ook daarvoor gebruik je een specifieke toets. Bij ons is dat F2, maar vaak kom je ook F12 of Del tegen. In het setup-menu regel je vervolgens bij de boot-opties dat de laptop als eerste vanaf USB moet booten. Hoe dat setup-menu eruitziet, verschilt van merk tot merk.
Om een live Linux systeem op USB te installeren, gebruik je twee USB-sticks. Op één stick zet je het live systeem volgens één van de hierboven beschreven methoden. Vervolgens boot je dat live systeem en installeer je van daaruit Linux op de tweede stick. Bij Linux Mint gebruik je daarvoor het icoontje ‘Install Linux Mint’ op het bureaublad. Ubuntu biedt tijdens het opstarten van het live systeem al meteen de optie om het systeem te installeren. Let wel heel goed op dat je als installatie-doel de USB-stick kiest en niet de harde schijf van je laptop!
Veiliger in dat opzicht werkt de Virtual Machine Manager (afbeelding 2). Daarmee start je het ISO-bestand meteen vanaf je laptop op en zorg je dat het live systeem alleen de USB-stick ziet. Dat gaat als volgt.
Installeer het pakket virt-manager en start vervolgens de manager op. Klik op File -> New Virtual Machine. Nu verschijnt een wizard. Zorg dat bij ‘Connection’ de optie QEMU/KVM User session staat en dat Local install media (ISO image or CDROM) aangevinkt is. Klik op ‘Forward’. Kies in het volgende scherm ‘Use ISO Image’ en gebruik de knop ‘Browse’ om je ISO-bestand te selecteren. Klik weer op ‘Forward’.
Standaard gebruikt de manager 1 GB geheugen voor de virtuele omgeving. Voor een live systeem als Linux Mint is dit te krap. Kies hier daarom 2 GB of meer en klik op ‘Forward’. Haal het vinkje weg bij ‘Enable storage for this virtual machine’. We gaan namelijk geen volledige virtuele machine installeren. Klik op ‘Forward’ en tenslotte op ‘Finish’.
Je live systeem start direct op. Klik op View -> Resize to VM om het venster aan de live omgeving aan te passen. Steek de USB-stick in je laptop en ga naar Virtual Machine -> Redirect USB device. Vink daar de optie ‘USB Flash Memory’ aan en klik op ‘Close’. De USB-stick is direct bekend in je live systeem. Voer nu de installatie vanuit je virtuele live omgeving uit.
Door in het virtuele live systeem te klikken, blijft de muiscursor binnen het venster van het live systeem. Druk de linker Ctrl+Alt toetsencombinatie in om de muis weer beschikbaar te maken voor het volledige desktopsysteem van je laptop.
