Plasma
Als we kijken naar de hedendaagse desktop zien we dat de meeste desktops de gebruiker steeds minder vrijheidsgraden geven. De achtergrond kun je meestal nog aanpassen, met een beetje geluk de muiscursor en grootte van het lettertype ook nog, maar dan houdt het wel op.
Aueur: Arjan ten Hoopen
De KDE-community heeft al lang een desktop. Vroeger stond die bekend onder de naam KDE maar enige tijd geleden is alles binnen de KDE-community opnieuw georganiseerd. Een van de uitkomsten is dat de desktop een nieuwe naam kreeg: Plasma. De community achter Plasma heeft, zeker vergeleken met alle andere desktops, een 180 graden draai gemaakt. In Plasma is alles, nou ja dat gaat net iets te ver, maar heel veel aan te passen naar eigen inzicht en smaak. Het moet niet, ben je tevreden met alleen een andere desktop achtergrondafbeelding dan kan dat natuurlijk ook. Maar wil je meer, veel meer, dan ben je bij Plasma aan het goede adres.
Aan de hand van een schone openSUSE Leap 15.1 gaan we kijken wat Plasma zoal te bieden heeft. Na het booten krijg je de standaard lay-out van Plasma te zien, en die is best wel een beetje saai. Toets je op het icoontje van de programma starter (links onderin), dan zie je eigenlijk precies wat je verwacht. Een starter die je direct naar je favorieten brengt, of naar alle toepassingen etc.
Ook vrij standaard is het om met je muis een rechter-klik te geven ergens op je bureaublad die je dan, onder andere, de mogelijkheid geeft om je bureaublad in te stellen. Dit is de plek waar je onder andere je achtergrondafbeelding instelt en grootte van de pictogrammen op je bureaublad.
Tot zover weinig nieuws onder de zon, maar we gaan nu uitpakken. Kijk eens in de rechterbovenhoek. Daar heb je een hamburger menuutje. Als je erop klikt krijg je een pop-up met een aantal mogelijkheden die voor zichzelf spreken. Maar er zijn ook twee vreemde eenden in de bijt, te weten ‘Widgets toevoegen’ en ‘Activiteiten’.
Wat zijn Widgets? Widgets zijn kleine applicaties die je op je desktop kunt plaatsen. Door op dit menu item te toetsen krijg je nu aan de linkerzijde een overzicht van alle widgets die standaard aanwezig zijn. Helemaal onderaan kun je nog additionele Widgets ophalen (zowel lokaal als vanaf het internet) en installeren. We houden het eerst even bij de Widgets die standaard aanwezig zijn. Als je er doorheen scrolt, zul je zien dat er een grote keuze en verscheidenheid is. Mogelijk zie je ook Widgets waar een getal bij staat. Deze zijn al ‘ergens’ geïnstalleerd. Geen nood, je mag ze zo vaak installeren als je wilt.
Bovenaan vind je ook een zoekmogelijkheid (vergrootglas) en een trechtertje waarmee je kunt selecteren op functionaliteit. Klik eens op het trechtertje en selecteer daarna ‘Systeeminformatie’. Selecteer uit deze lijst de ‘Systeembelasting’ en sleep deze op je bureaublad. Dit widget bestaat uit drie kolommen die aangeven wat de belasting is voor de CPU, Geheugen en Swap. Beetje saai van kleur; maar dat kun je aanpassen! Klik met de linkermuisknop op het Widget; en houd deze ingetoetst. Na een korte tijd zal Plasma aangeven dat dit Widget geselecteerd is. Je krijgt aan de rechterkant de mogelijkheid om de Widget groter/kleiner te maken; te draaien; en te configureren. Onderaan vind je ook nog een rode knop met een kruis. Je raadt het al, daarmee kun je dit Widget van je bureaublad verwijderen.
Gebruik je liever de rechtermuisknop, klik dan met de rechtermuisknop op de Widget en je krijgt de keuze uit verwijderen van de widget, of configureren. Selecteer configureren.
Deze widget geeft je drie vrijheidsgraden. Ten eerste (Algemeen), wat moet er getoond worden, in welke vorm en welk tijdsinterval moet gebruikt worden om bij te werken. Ten tweede (Kleuren) welke kleuren moeten gebruikt worden. En als laatste (Sneltoetsen) welke sneltoets er voor dit widget geconfigureerd moet worden.
Met een beetje experimenteren kom je vast en zeker wel tot een oogstrelende lay-out. Leef je even lekker uit met Widgets, met name welke er al zo zijn en welke je nuttig acht. We hebben nu Widgets direct op het bureaublad geplaatst, maar je zult straks zien dat er nog meer plekken mogelijk zijn.
Terug naar het hamburgertje rechts bovenin. Naast het toevoegen van Widgets kun je ze ook vergrendelen. Dit zorgt ervoor dat ze vast ‘gepind’ worden op het bureaublad zodat je ze niet per ongeluk verschuift.
In dat hamburger menuutje zit nog een vreemde eend; ‘Activiteiten’. Maar wat zijn dat nou weer? Eigenlijk zit achter ‘Activiteiten’ een gedachtekronkel. We gebruiken onze computer voor allerlei taken, en de desktop is ingericht op een dusdanige manier dat alle taken die we doen met de computer een beetje tot hun recht komen. Maar wat moet je dan onder ‘taken’ verstaan? Als ik mij zelf als voorbeeld neem, dan doe ik een aantal ‘taken’ met mijn computer. Ik ben auteur, maar ik onderhoud ook mijn eigen thuisnetwerk, doe aan video en audio editing maar onderhoud ook een website van een vriendenclub. En natuurlijk het ‘normale’ werk zoals mail lezen etc.
Voor elk van die taken heb ik graag alle tools die ik daar voor gebruik binnen handbereik, lees op het bureaublad. Maar als ik dat zou doen dan wordt mijn bureaublad een grote onoverzichtelijke bende. Ik zie dergelijke overbevolkte bureaubladen bij anderen en word al zenuwachtig bij het zien hiervan.
De Plasma community heeft daar een oplossing voor bedacht; ‘Activiteiten’. Je kunt een activiteit aanmaken en in deze activiteit je bureaublad zo instellen (achtergrond, cursor, Widgets etc.) dat deze volledig is ingesteld op werken in die activiteit. Vervolgens maak je een andere activiteit aan, waarin je je bureaublad zo instelt dat het bureaublad optimaal is ingesteld voor deze andere activiteit. Je kunt dit herhalen voor al je activiteiten.
Klik op het hamburger menu en selecteer ‘Activiteiten’. Aan de linkerzijde zie je nu een overzicht van alle activiteiten. Dat zal waarschijnlijk slechts één activiteit zijn, de zogenaamde ‘Standaard activiteit’. We laten die even voor wat die is. Onderaan zie je de mogelijkheid voor het maken van een nieuwe activiteit. In het tabblad ‘Algemeen’ kun je deze een naam geven met een beschrijving en een leuk pictogram. Klik vervolgens op ‘Aanmaken’. Nadat het aangemaakt is, zie je aan de linkerzijde een nieuwe miniatuur verschijnen onder de ‘Standaard’. Klik op deze nieuwe activiteit en je zult merken dat je nu een nieuwe desktop krijgt, volledige schoon, die je in kunt richten naar de eisen van de activiteit die je hiervoor bedacht had. Nu je toch in deze nieuwe activiteit bent kun je meteen even een nieuwe achtergrond instellen.
Hoe kom je nu terug naar het menu waar alle activiteiten weergeven zijn. Dit kun je weer doen via het hamburger menuutje rechtsboven. Klik hier weer op ‘Activiteiten’ en je krijgt aan de linkerzijde weer de lijst met activiteiten te zien. Een andere methode; klik met de rechtermuisknop op je bureaublad en selecteer in het pop-up menu ‘Activiteiten’.
Je hebt nu gezien hoe je in Plasma activiteiten aanmaakt. Elke activiteit staat voor een ander bureaublad. Mocht je ook gebruik maken van virtuele bureaubladen dan kun je die binnen een activiteit gewoon blijven gebruiken. Je had dus één fysiek scherm waarin je een aantal virtuele desktops geconfigureerd had. Met activiteiten heb je nu nog steeds één fysiek scherm met de mogelijkheid om daarin verschillende activiteiten uit te voeren, waarbij elke activiteit een aantal virtuele desktops kan hebben.
Op het eerst gezicht misschien een beetje overkill, maar als je er eenmaal aan gewend bent wil je nooit meer wat anders.
Wat is een paneel? Onder in je scherm zie je een balk met daarin de startknop, mogelijk ook nog de representatie van virtuele bureaubladen en mogelijk nog meer. Helemaal aan de rechterzijde zie je ook nog een hamburger menu. Dat menu laten we nog even voor wat het is, we komen er straks op terug! Deze balk heet een paneel. En zoals je op je klompen mogelijk al aanvoelde, in Plasma kun je meerdere panelen hebben.
Klik nu ergens op je bureaublad met de rechtermuisknop. Je krijgt dan een pop-up. Plaats je muis boven ‘Paneel toevoegen’. Dit zorgt ervoor dat een tweede pop-up zichtbaar wordt. Er zijn een aantal standaard panelen. Het ‘Default openSUSE paneel’, en ook het ‘Standaard paneel’, zijn gelijk aan het paneel dat je nu onderaan je scherm ziet. Een leeg paneel is precies wat het zegt te zijn, een paneel met niets erin. Een ‘Menubalk Toepassingen’ is gemaakt om dienst te doen als menubalk bij globale menu’s, maar daarover straks meer.
Voeg nu een leeg paneel toe. Dit zal waarschijnlijk aan de bovenzijde van je scherm geplaatst worden. Aan de rechterzijde zie je een hamburger menu, klik op dit menu. Er verschijnen nu wat knoppen. Door op de knop ‘Schermrand’ te klikken en deze vast te houden, kun je het paneel van plaats veranderen door het simpel naar een andere schermrand te verslepen. Door de knop ‘Hoogte’ in te toetsen en vast te houden kun je de hoogte van het paneel instellen. Met ‘Widgets Toevoegen’ kun je Widgets aan het paneel toevoegen en een paneel scheider geeft je de mogelijkheid om ruimte vrij te houden in het paneel. ‘Meer Instellingen’ maakt het mogelijk de uitlijning en de zichtbaarheid in te stellen. De overige mogelijkheden spreken voor zich. Boven de knoppen en onder het paneel zit een balk ingeklemd. Deze balk bevat ‘pijltjes’, deze geven je de mogelijkheid om de (maximale) breedte in te stellen. Je weet nu alles om (extra) panelen te creëren.
Iedereen die kennissen heeft die gebruik maken van de iOS desktop zullen de lofzang over een globaal menu herkennen. In iOS is er in de interface boven aan het scherm een menubalk (in Plasma wordt dat een paneel genoemd). Het menu van de actieve applicatie is in deze menubalk weergegeven. Wordt een andere applicatie de actieve applicatie dan zal de inhoud van de menubalk zich aanpassen. Vele iOS gebruikers zullen dit bestempelen als iOS specifiek. Speciaal voor deze gebruikers: welkom in de Plasma wereld.
In Plasma kun je kiezen voor een menubalk voor elke applicatie, maar je kunt ook kiezen voor een globaal menu. Een eigen menubalk voor elke applicatie is standaard, maar met 4 muisklikken zet je het om naar een globaal menu. Je gaat als volgt te werk; (1) rechtermuisknop ergens op het bureaublad; Paneel toevoegen en dan (2) Menubalk Toepassing. (3) Klik op het hamburgermenu van het paneel, vervolgens (3) Widget toevoegen. (4) Drag en drop Widget Globaal menu naar het paneel. Klaar!
Over Plasma schrijven zonder dat de kubus aandacht krijgt kan natuurlijk niet. Voor diegene die nog onbekend zijn met de kubus; de kubus is het ultieme stukje Eye-candy van Plasma. Normaal, bij het wisselen van virtuele bureaubladen, ‘verspringt’ het scherm naar het andere virtuele bureaublad. Maar bij de kubus worden de virtuele bureaubladen geprojecteerd op een kubus. Vervolgens draait de kubus naar het gewenst virtuele bureaublad. Hoe krijg je dat voor elkaar? Simpel! Ga naar ‘Systeeminstellingen’, selecteer onder ‘Werkruimte’ het ‘Gedrag van bureaublad’ en selecteer vervolgens ‘Bureaubladeffecten’. De animatie staat prominent bovenaan: ‘Animatie met bureaubladkubus’, zet deze aan en open het configuratiescherm hiervan (knopje rechts met twee schuifjes). Zet de duur van de animatie op 1500 msec, dit geeft een vrij rustig beeld. Later kun je dit nog aanpassen. Scrol vervolgens naar beneden. Helemaal onderaan, onder het kopje ‘Vensterbeheer’, schakel je ‘Bureaubladkubus’ ook in. Vervolgens kies je aan de linkerzijde ‘Virtuele bureaubladen’ en hier zet je de Animatie op ‘Animatie met bureaubladkubus’. Als je nu van virtueel bureaublad wijzigt begint automatisch de kubus animatie.
Nu we toch in deze hoek zijn; klik ook eens op schermranden. Hier kun je acties aan randen en hoeken toevoegen. Het is misschien een beetje te veel van het goede om alle hoeken en randen te gebruiken. Maar een leuke start is bijvoorbeeld om de bovenrand te voorzien van ‘Bureaubladkubus – cilinder’. Klik op het vierkantje in het midden aan de bovenrand in de afbeelding). Klik vervolgens op ‘Toepassen’. Beweeg je muis nu naar de bovenkant van je scherm, deze zal nu oplichten, je scherm zal nu de vorm aannemen van een cilinder. Door nu te klikken op het scherm met de linkermuisknop en deze vast te houden kun je de cilinder draaien. Ben je tevreden, dubbelklik dan met de linkermuisknop en het getoonde bureaublad wordt dan het huidige/actieve bureaublad. Hier worden zelfs hardcore Apple Lemmings stil van.
Je hebt nu een korte rondleiding gehad, schroom niet om op een regenachtige avond Plasma te gaan ontdekken, en zet je bureaublad(en) helemaal naar je hand.
